สาระน่ารู้เกี่ยวกับยุง

ยุง เป็น สัตว์นักฆ่าที่อันตรายที่สุดอันดับ 1 ของโลก และเป็นสาเหตุที่ประชากรกว่า 1 ล้านคนทั่วโลกเสียชีวิตทุกปี ด้วยโรคที่เกิดจากยุงเป็นพาหะ เช่น โรคไข้เลือดออก เชื้อไวรัสซิกา ไข้มาลาเรีย โรคติดเชื้อไวรัสชิคุนกุนยา และโรคไข้สมองอักเสบ นอกจากนั้นเสียงบินของมันทำให้เราตื่นขึ้นในตอนกลางคืน สร้างความรำคาญ และทำให้เราเกิดอาการคันเมื่อมันมากัดและดูดเลือด ในประเทศไทย แม้ยุงจะดูไม่มีพิษภัย แต่จำนวนผู้ป่วยไข้เลือดออกและไข้มาลาเรียในหลายปีที่ผ่านมา เป็นเครื่องพิสูจน์แล้วว่ายุงอันตรายกว่าขนาดตัวของมันมาก

เพิ่มเติม โรคที่เกิดจากยุงเป็นพาหะ

วงจรชีวิตยุง

ยุงมีวงจรชีวิตทั้งหมด 4 ระยะด้วยกัน ได้แก่ ระยะไข่, ระยะลูกน้ำ, ระยะตัวโม่งและระยะตัวเต็มวัย

ระยะไข่

ลักษณะการวางไข่ของยุงสามารถบ่งบอกสายพันธุ์ของยุงได้ เช่น

• ยุงก้นปล่องวางไข่ใบเดียวบนผิวน้ำ
• ยุงรำคาญวางไข่เป็นแพ
• ยุงลายวางไข่เหนือน้ำตามขอบ

ระยะฟักตัวของไข่ยุงจะใช้ระยะเวลาประมาณ 1-3 วัน ขึ้นอยู่กับสภาพของน้ำที่ยุงไข่ลงไป ซึ่งไข่ยุงบางชนิดสามารถวางไข่ได้ในสภาพแวดล้อมที่แห้งและอยู่ได้นานหลายเดือน

ระยะลูกน้ำ

ลูกน้ำมักจะอาศัยตามน้ำขัง บ่อน้ำ แม่น้ำ โดยลูกน้ำจะกินจุลินทรีย์ แบคทีเรีย สิ่งมีชีวิตเล็ก ๆ เป็นอาหาร ในระยะนี้อาจใช้เวลาประมาณ 7-14 วัน โดยจะลอกคราบประมาณ 4 ครั้งก่อนจะเข้าสู่ระยะตัวโม่ง

ระยะตัวโม่ง

ระยะนี้จะมีการพัฒนาอวัยวะโดยที่ส่วนหัวจะเชื่อมติดกับส่วนอก ซึ่งพร้อมที่จะออกมาตัวเต็มวัย ระยะตัวโม่งจะไม่กินอาหารแต่ยังคงสามารถเคลื่อนที่ในน้ำได้ ใช้เวลาการเติบโดประมาณ 1-4 วัน

ระยะตัวเต็มวัย

อวัยวะยุงตัวเต็มวัยจะประกอบได้ด้วย 3 ส่วนด้วยกัน

1. ส่วนหัว ประกอบด้วย ตา 1 คู่ , หนวด 1 คู่, รยางค์ปาก 1 คู่และอวัยวะเจาะดูด 1 อัน
2. ส่วนอก ประกอบด้วย ปีก 1 คู่ คลุมด้วยขนหยาบๆ มีสีที่ต่างกัน และ ส่วนอกส่วนล่างจะมีขายุง
3. ส่วนท้อง ลักษณะกลม ๆ ยาว ๆ มีจำนวน 10 ปล้อง

วงจรชีวิตของยุงตั้งแต่ไข่จนถึงตัวเต็มวัยอาจใช้เวลาประมาณ 10-14 วัน ขึ้นอยู่กับสภาพแวดล้อมและชนิดของยุง

พฤติกรรมของยุง

แหล่งอาหาร

ยุงทั้งตัวผู้และตัวเมียจะกินอาหารจากน้ำหวานเกสรดอกไม้จึงจะสามารถดำรงชีวิตอยู่ได้ แต่ยุงตัวเมียจำเป็นที่จะต้องอาศัยโปรตีนจากเลือดคนหรือเลือดสัตว์เพื่อสร้างพลังงานและการเจริญเติบโตของไข่ เพราะฉะนั้นแล้วยุงที่ชอบมาบินเกาะดูดเลือดบนร่างกายคนมักจะเป็นยุงตัวเมีย เวลาการออกหากินของยุงแต่ละสายพันธุ์ไม่เหมือนกัน เช่น ยุงลายมักออกหากินตอนกลางวัน ยุงรำคาญมักออกหากินตอนกลางคืน

ลักษณะการบิน

ยุงแต่ละสายพันธุ์จะมีระยะทางการบินที่ต่างกัน

1. ยุงลายบินได้ประมาณ 400 - 600 เมตร
2. ยุงก้นปล่องบินได้ประมาณ 0.5 – 2.5 กิโลเมตร
3. ยุงรำคาญบินได้ตั้งแต่ 200 เมตรถึงหลายกิโลเมตร

รายละเอียดเพิ่มเติมเกี่ยวกับสายพันธุ์ยุงในไทยแต่ละชนิด

อายุขัยของยุง

• ยุงตัวผู้จะมีอายุขัยประมาณ 1 อาทิตย์
• ยุงตัวเมียจะมีอายุขัยประมาณ 1 - 5 เดือน

ทั้งนี้ขึ้นอยู่กับปัจจัยหลายอย่าง เช่น ช่วงฤดูกาล แหล่งอาหาร ช่วงฤดูร้อนยุงจะมีอายุขัยที่สั้นแต่เชื้อโรคในตัวยุงจะเจริญเติบโตเร็วกว่าในฤดูหนาว ทำให้ยุงสามารถนำเชื้อโรคมาสู่คนได้ตลอดทั้งปี

สาระน่ารู้เพิ่มเติมเกี่ยวกับยุง

• ยุงมีมาตั้งแต่ยุคไดโนเสาร์หรือ 400 ล้านปีก่อน

• ยุงอาศัยบริเวณน้ำนิ่ง รวมทั้งถาดน้ำรองกระถางต้นไม้ หรือขันน้ำ เพื่อวางไข่และให้ลูกน้ำเจริญเติบโต

• ยุงชอบสีเข้ม

• ยุงมักหากินช่วงรุ่งเช้าหรือช่วงพระอาทิตย์ตก – แต่ส่วนใหญ่จะหากินกลางคืน

• ยุงชอบความร้อนและกรดแลคติก ดังนั้นมันจึงชอบกัดคนที่เพิ่งออกกำลังกายเสร็จ

• คนตัวใหญ่จะดึงดูดยุงได้มากกว่า เพราะผลิตคาร์บอนไดออกไซด์และกรดแลคติกได้มากกว่า