© 2025 Rentokil Initial plc is onderworpen aan de Nederlandse wetgeving. Alle rechten voorbehouden. Wettelijke vermelding.
Waar denk jij aan bij een knaagdier? Ik denk aan muizen en ratten, maar misschien denk jij wel aan een cavia en een hamster. Of een konijn. Maar wist je dat een konijn geen knaagdier is. Een konijn behoort tot de haasachtigen.
Van alle soorten zoogdieren die er bestaan, zijn de meeste een knaagdier. Knaagdieren zijn goed voor maar liefst 41% van alle soorten zoogdieren die er leven. Over de hele wereld bestaan er 2277 soorten knaagdieren. Het is ook een hele diverse groep dieren, zowel in lichaamsgrootte als in leefomgeving. Variërend van de capibara die in Zuid-Amerika leeft en wel 66kg kan wegen, tot de pygmy jerboa, waarvan een volwassen vrouwtje nog geen 4 gram weegt.
Knaagdieren leven op ieder continent, behalve op Antarctica. Ze leven in heel verschillende habitats, van de met sneeuw bedekte toendra’s tot in de heetste woestijnen. Sommige soorten knaagdieren zijn heel bekend, als huisdier, van tv, of omdat ze onze leefomgeving binnendringen.
Van de 2277 soorten knaagdieren, lever er slechts 17 soorten in Nederland. Maar in het wild kun je soms ook een ‘exotisch’ knaagdier tegenkomen, zoals een als huisdier gehouden ontsnapte eekhoorn, die normaal niet in Nederland voorkomt.
Het onderscheidende kenmerk van knaagdieren is dat ze een paar continu groeiende snijtanden hebben in hun boven- en onderkaak. Deze tanden groeien hun hele leven door, dus ze moeten deze tanden voortdurend gebruiken en slijten om te voorkomen dat ze te lang worden.
Knaagdieren leven in onderstaande gebieden, afhankelijk van hun soort:
Knaagdieren zijn over het algemeen sociaal levende dieren. Ze leven in kleine tot zeer grote groepen. Onder de juiste omstandigheden kunnen ze zich zeer snel voortplanten, waardoor knaagdieren in je bedrijfspand of woning een reden tot grote zorg zijn.
Knaagdieren bewegen zich op verschillende manieren voort, waaronder vierpotig wandelend, rennend, klimmend, tweevoetig hoppend, zwemmend en zweefvliegend. Sommige soorten leven ‘s nachts en sommige overdag.
De meeste knaagdieren zijn herbivoren, ze eten zaden, noten, wortels van planten, knollen, stengels, bladeren, bloemen en vruchten. Sommige knaagdieren zijn omnivoren en eten ook vlees zoals insecten. Een klein aantal knaagdieren zijn carnivoren.
Knaagdieren worden niet alleen gezien als plaagdieren, door de eeuwen heen zijn ze ook gebruikt voor voedsel, voor hun vacht en recentelijk worden sommige soorten gehouden als huisdier. Cavia’s bijvoorbeeld waren een belangrijke bron van vlees voor de Inca’s en woestijnratten waren een delicatesse onder de Romeinen. In veel landen worden tegenwoordig nog steeds wilde knaagdieren gegeten, omdat ze een gemakkelijk toegankelijke bron van vlees zijn.
In Nederland worden ongeveer 500.000 knaagdieren gehouden als huisdier. Meestal kiezen we voor kleine knaagdieren zoals cavia’s en hamsters, maar we houden ook grotere knaagdieren als huisdier.
Knaagdieren die veel als huisdier gehouden worden zijn:
Een van de belangrijkste problemen van ongewenste knaagdieren is de schade die ze veroorzaken. Knaagdieren staan bekend als nieuwsgierige wezens. Ze ontdekken graag nieuwe gebieden, op zoek naar nestgelegenheid en voedsel.
Knaagdieren veroorzaken wereldwijd enorme financiële schade door het eten, beschadigen en besmetten van voedsel op onze akkers, in de productie en opslag in de voedingsmiddelenindustrie en in onze woningen. Daarnaast veroorzaken ze schade aan gebouwen, bekabeling en riolering door te knagen en te graven. En ze vervuilen producten zoals verpakkingen, kleding en meubels doordat ze hier nestmateriaal in zien.
Knaagdieren kunnen veel verschillende organismen bij zich dragen die ziektes bij de mens veroorzaken. Deze kunnen rechtstreeks door knaagdieren overgedragen worden door middel van:
Overdacht van deze ziekmakende organismen kan ook voorkomen via parasieten die zowel op knaagdieren als op de mens leven, zoals vlooien, teken, luizen en mijten. Veel soorten knaagdieren dragen hun ziektes over op de mens via de ectoparasieten.
In Nederland veroorzaken drie soorten knaagdieren de meeste overlast: de huismuis, de bruine rat en de zwarte rat. Deze knaagdieren zijn wereldwijd verspreid door onze reislust en hebben zich erg goed aangepast aan de menselijke omgeving. Deze drie knaagdieren hebben verschillende fysieke eigenschappen, eetgewoontes en gedragen zich verschillend. Deze verschillen worden gebruikt om vast te stellen welk knaagdier de overlast veroorzaakt.
Huismuis (Mus musculus)
De huismuis is 3-10cm lang en heeft een staart dezelfde lengte als het lichaam. Een huismuis heeft een kleinere kop en kleine poten ten opzichte van een jonge rat. Ze leven vaak in spouwmuren en op holle plafonds. Ze eten het liefst graan en kunnen zonder water overleven, zolang hun voedsel water bevat.
Bruine rat (Rattus norvegicus)
De bruine rat is groter dan de zwarte rat en heeft een stompe neus. Hij heeft ook een dikker lichaam, kleine, harige oren en een korte staart die onderaan lichter van kleur is. Bruine ratten eten het liefst granen en hebben behoefte aan water om te drinken. Ze leven meestal op de grond in holen.
Zwarte rat (Rattus rattus)
De zwarte rat heeft een kleiner, slanker lichaam dan de bruine rat. Hij heeft een spitse neus, grote haarloze oren en zijn staart is langer dan zijn lichaam. Hij leeft oorspronkelijk hoog in bomen, waardoor hij wendbaar is en de voorkeur heeft om te klimmen. In Nederland komt de zwarte rat vooral voor in het zuiden van het land en in de havens. In gebouwen leeft hij meestal hoog in het dak. Zwarte ratten eten het liefst fruit.
Mollen en konijnen
Mollen en konijnen worden vaak ten onrechte gezien als knaagdieren. Mollen en konijnen vallen niet in de orde van de knaagdieren, mollen zijn insecteneters en konijnen haasachtigen. Ze kunnen beide wel flinke schade aanrichten aan gazons, tuinen, golfbanen en sportvelden, maar ook aan dijken.
Het is niet moeilijk om te bepalen dat je last hebt van een knaagdierprobleem. Knaagdieren laten duidelijke signalen achter.
Knaagdieren gaan maar zelden uit zichzelf weer weg. Ze komen vaak in de winter naar binnen, op zoek naar een warme schuilplaats. De kans dat ze in de zomer weer naar buiten gaan is echter klein. En waarom zouden ze? Ze hebben binnen een warm huis, voldoende schuilplaatsen en vaak ook voldoende te eten.
De beste manier om een knaagdierprobleem op te lossen, of te voorkomen, is door de hulp in te schakelen van een professionele ongediertebestrijder. Hoewel sommige doe-het-zelf producten best goed werken, garanderen ze niet dat het probleem wordt opgelost. Knaagdieren zijn vastberaden diertjes en zullen bijna altijd een weg naar binnen vinden.
Rentokil heeft de expertise en levert professionele diensten aan bedrijven en huiseigenaren. Wij bestrijden binnengedrongen knaagdieren, maar voeren ook preventieve maatregelen uit om knaagdieren te voorkomen.
Er zijn vele redenen voor bedrijven, gebouwbeheerders en huiseigenaren om knaagdieren te bestrijden:
Professionele bestrijding van knaagdieren in uw bedrijf of uw woning