ZIKA virus, bedreiging?

Zika – het virus staat overal ter wereld in het middelpunt van de mediabelangstelling. Paniek alom. Maar wat is dat Zika virus nu eigenlijk en waarom doet het zoveel stof opwaaien?

Zika virus – waarover gaat het?

Het Zika virus – dat verspreid wordt door muggen – is onlangs weer opgedoken in Brazilië. Het werd ontdekt in 1947 in Oeganda in het zogenaamde Zikawoud dat zijn naam aan het virus gegeven heeft.  In 1954 werd een besmetting met het virus voor het eerst gevonden bij de mens. Daarna bleef het virus tot 2007 buiten beeld. In 2007 brak er een epidemie uit in Micronesië. Vlak daarna – in de periode tussen 2013 en 2014 – volgden uitbraken van de infectie op de eilanden in de Stille Oceaan. In mei 2015 werden de eerste tekenen van de ziekte opgetekend in Brazilië.  En sinds enkele maanden kent de verspreiding van het Zika virus een ware explosie en heeft het zich verspreid naar verschillende Zuidamerikaanse landen.

3 à 4 miljoen gevallen op het Amerikaanse continent

In januari 2016 waarschuwt de Wereldgezondheidsorganisatie voor een zichzelf snel verspreidende pandemie van het Zika virus. Voorspeld wordt dat er ongeveer 4 miljoen mensen zouden besmet raken in Amerika.

In enkele weken tijd heeft het Zika virus haar intrede gemaakt in 18 landen waaronder Brazilië, El Salvador, Venezuela en Colombië, Bolivië, Paraguay, Mexico en er werden ook gevallen geconstateerd in Guyana, Martinique en Barbados. In Honduras werd de noodsituatie uitgeroepen naar aanleiding van 3.700 effectieve of vermoedelijke besmettingen.  De verspreiding van de ziekte is momenteel beperkt tot Zuid- en Midden-Amerika.

Nieuwe informatiebronnen bevestigen dat er meerdere gevallen opgemerkt zijn in de Verenigde Staten waar er voorlopig 14 mogelijke gevallen en 2 effectieve werden vastgesteld.

Het virus werd voorlopig nog niet gespot in Europa, maar het zuiden van Frankrijk, Italië en Spanje heeft wel last van de tijgermug die ziektes overdraagt zoals Dengue of knokkelkoorts, Chikungunya en nu het Zika virus .

Levenscyclus van een mug

Hoe wordt het Zika virus overgedragen?

Het Zika  virus is een flavivirus net zoals het Westnijlvirus, gele koorts en dengue. Het verspreidt zich door een muggenbeet – vergelijkbaar met malaria of Chikungunya. De mug steekt een besmet persoon en geeft het virus door aan de volgende persoon die ze steekt.

De muggen die de Zikakoorts overbrengen, zijn muggen van het soort Aedes Aegypti en Aedes albopictus (tijgermug).

Recente gevallen in de Verenigde Staten spreken van een overdracht via sexueel contact en bloedtransfusie. Het is dan ook raadzaam om voorzichtig te zijn als u zich begeeft in een land waar het Zika virus al aangetroffen werd.

Waarom is het Zika virus gevaarlijk?

Ik zou graag zeggen dat het Zika virus onschadelijk is, maar spijtig genoeg is dat niet het geval. Wanneer een zwangere vrouw besmet wordt door het virus, bestaat de kans dat de baby geboren wordt met microcefalie. Microcefalie is een afwijking van het centrale zenuwstelsel waarbij de schedelomvang te klein is. De hersenen ontwikkelen zich niet goed waardoor de schedel ook kleiner blijft. Vaak is er sprake van een verstandelijke beperking.

In de periode tussen 2010 en 2015 werden in Brazilië minder dan 100 geboortes van baby’s met microcefalie per jaar gemeld, maar in 2015 waren dit er meer dan 1200. De toename van het Guillain-Barré (GBS) syndroom zou gelinkt zijn aan het Zika virus maar dat is nog niet bewezen. Het syndroom van Guillain-Barré is een niet-aangeboren aandoening die leidt tot verlammingen of het niet of onvoldoende functioneren van de spieren.

Noot: Deze informatie blijft omstreden omdat er wordt gezegd dat het gebruik van een insecticide dat gebruikt wordt in Brazilië de oorzaak zou kunnen zijn van microcefalie. De WHO moet het oorzakelijk verband tussen de ziekte en het Zika virus nog aantonen.

De symptomen van het Zika virus

Wat betreft de andere symptomen betreft het meestal griepachtige verschijnselen die niet langer dan een week duren.

Het is belangrijk om weten dat 80% van de geïnfecteerde personen geen enkel symptoom krijgen van de ziekte en dat het virus slecht 3 à 5 dagen in hun bloed zal blijven. De diagnose is dus moeilijk vast te stellen maar verspreidt zich razendsnel van de ene naar de andere persoon om te overleven.

Behandeling van het Zika virus

De Braziliaanse autoriteiten raden vrouwen aan om niet zwanger te worden en als ze zwanger zijn om niet naar de Olympische Spelen in Rio de Janeiro te gaan zolang de situatie niet onder controle is.

De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) heeft de situatie omtrent het Zika virus bestempeld als « een internationale noodsituatie voor de openbare gezondheid wereldwijd » en raadt alle zwangere vrouwen af om naar gebieden te gaan waar het Zika virus actief is.

Bescherming tegen het Zika virus

Als u een reis gepland hebt waar het Zika virus aanwezig is of als u er familie hebt, geven wij u onderstaande raadgevingen :

• Installeer ventilatoren zodat er een permanente luchtcirculatie ontstaat en gebruik steeds muggennetten als preventieve maatregel tegen muggen.
• Verwijder stilstaand water in de omgeving van gebouwen want muggen leggen hun eitjes in stilstaand water.
• Verwijder verwilderde planten en houd het gazon kort zodat muggen zich er niet kunnen verschuilen.

Een van de beste manieren om een muggenbeet te vermijden is om ’s ochtends en ’s avonds gewoon binnen te blijven. Als u toch naar buiten gaat , draag dan een lange broek en hemd met lange mouwen en bedek zoveel mogelijk huid. Muggen zijn in staat om naakte huid te detecteren en de kooldioxide te ruiken die mens en dier uitstoten van op een afstand van 25 meter. Gebruik een muggenweringsmiddel op basis van DEET – een product waarvan de effectiviteit bewezen is. Bespaar niet op deze producten en koop er van goede kwaliteit.

Lees ook de Vragen en Antwoorden van het Instituut voor Tropische Geneeskunde.